Historia

Miasto Tvrdošín. Do zobaczenia. Tak wiele

Tvrdošín ze względu swoje dogodne położenie w widłach dwóch rzek był świetnym miejscem do założenia komory celnej już na początku drugiego tysiąclecia naszej ery. Zdaniem historyka A. Kavuljaka założono ją za panowania Andrzeja II (1205-1235), który organizował rządy na pograniczu węgierskim. Znawca historii Tvrdošína Š. Šmálik przypuszczał, że komora celna powstała już w czasach króla Stefana (1000-1038), ponieważ najstarszy trakt łączący Bałkany z Bałtykiem prowadził przez Tvrdošín,

Dla dziejów Tvrdošína ważny jest dokument Beli IV (1235-1270) z sierpnia 1265 r., w którym miasto zostało wymienione jako Toardosina, z niego dowiadujemy się, że mieszkańcy Liptowa mieli płacić w Tvrdošínie myto tylko za przewóz płótna, soli i ołowiu. Wcześniejszym istotnym dokumentem był z edykt Beli III z 1183 roku.

W XIII wieku Tvrdošín liczył 100-200 mieszkańców, a na całej ówczesnej Orawie mieszkało około 2 000 osób. Prawdopodobnie miasto podlegało bezpośrednio żupanowi zwoleńskich dóbr królewskich, nazywanych wówczas państwem. Królewska komora celna znajdowała się koło brodu na rzece Oravie między dzisiejszym Tvrdošínem a wsią Medvedzie.

Ważną datą dla Tvrdošína był rok 1369, w którym król Ludwik (1342-1382) nadał mu przywileje miasta królewskiego, co oznaczało, że tutejsi mieszkańcy mogli wybierać wójta i 12-osobową radę, organizować jarmarki, wybierać proboszcza, założyć szpital i byli zwolnieni z odrabiania pańszczyzny, mogli sprzedawać swoje wyroby również za granicą, nie musieli płacić myta na całych Węgrzech. Mieszkańcy Tvrdošína karczowali pobliską puszczę, wozili sól z Wieliczki i spławiali ją Oravą do Váhu oraz dalej. W późniejszych czasach handlowali też płótnem i suknem. Pod koniec XIV wieku liczba ludności wzrosła do około 400-500 osób. Zachowane dokumenty potwierdzają, że w XVI wieku Szlakiem Polskim, Solnym lub Bursztynowym, jak go nazywano, przywożono z Polski sól, ołów, sukno, chmiel, noże, czapki, futra, suknie, płaszcze itp., a wywożono miedź.

Stopniowy upadek komory celnej w XVI wieku był spowodowało zajęcie znacznej części Węgier przez Turków. Tvrdošín powoli stawał się całkowicie zależny od magnatów rządzących Orawą, przede wszystkim od Juraja Thurzona i jego następców. Jednym z najcięższych okresów w dziejach miasta był XVII wiek. Orawa była tedy pustoszona przez żołnierzy Štefana Bočkaja, ciągnęły przez nią wojska litewskie Jana Sobieskiego, zmierzające pod Wiedeń, trawiły ją pożary, a nałożone wysokie podatki powodowały ubożenie ludności. W dodatku w 1703 roku wybuchło antyhabsburskie powstanie pod wodzą Františka Rákoczego. Wszystkie te wydarzenia były ogromnym obciążeniem dla Orawy i miasta, a przez kolejne lata miasteczko powoli się odradzało. Mieszkańcy zajmowali się uprawą ziemi, ale mieszkali tu też szewcy, kowale, cholewkarze. W XVIII i XIX wieku znaczna część mieszkańców Tvrdošína utrzymywała się z rolnictwa, hodowli bydła, prowadzenia tartaków, sprzedaży na jarmarkach, targach, z młynarstwa, handlu chmielem, piekarstwa, piwowarstwa oraz innych rzemiosł, a także z produkcji i sprzedaży płótna oraz z pracy przy obróbce drewna. Działały tu wtedy młyn, tartak, garbarnia i stacja telegrafu.

W 1659 roku przyłączono do miasta osadę Bystrá (obecne Oravice), o której utrzymanie przy sobie miasto musiało kilkakrotnie w swojej historii dosyć ciężko walczyć. Od 1777 roku Tvrdošín był siedzibą jednego z czterech powiatów Oravskiej stolicy – województwa. Powiat ten zajmował powierzchnię 386 km². W połowie XIX wieku miasto włączyło się w działania niepodległościowe grupy Štúrovców. Podczas powstania w latach 1848-1849 udało się Hurbanowi z żołnierzami dojść aż do Tvrdošína.

Znaczenie miasta wzrosło po zbudowaniu linii kolejowej na Górnej Orawie. Po zakończeniu I wojny światowej i powstaniu Czechosłowacji rozwijał się tu tartak oraz uruchomiono jedną z pierwszych najnowocześniejszych elektrowni miejskich na Orawie. Prąd doprowadzono do Tvrdošína w 1918 roku. w latach powojennych skupiano się głównie na odbudowie i remoncie mostów, linii kolejowej, domów. Tvrdošín miał około 1 650 mieszkańców, Medvedzie 280, a Krásna Hôrka blisko 500. Od 1968 roku Medvedzie stało się dzielnicą Tvrdošína, a w 1974 roku przyłączono do niego także Krásną Hôrkę. W 1976 r. liczba mieszkańców wzrosła do 6 435. Kolejny okres to lata ogromnych starań władz miasta o jego rozwój, co było widoczne we wszelkich dziedzinach: szkolnictwie, opiece medycznej, kulturze, oświacie, sporcie, budownictwie indywidualnym i budowaniu osiedla Medvedzie oraz nowych ulic, opiece społecznej, przemyśle, rolnictwie, ochronie środowiska naturalnego i innych.

Obecnie Tvrdošín jest drugim co do wielkości miastem na Orawie i centrum administracyjnym powiatu Tvrdošín (status miasta powiatowego otrzymał w 1996 roku). Leży nad rzekami Oravą i Oravicą. Ma 4 dzielnice: Tvrdošín - 1 943 ha, Medvedzie - 548 ha, Krásná Hôrka - 1 154 ha i Oravice (2 010 ha). Łączna powierzchnia miasta to 5 655 ha (56,55 km2). Teren Tvrdošína jest dość urozmaicony przez liczne wzniesienia o różnych wysokościach od 566 do 1 076 m n.p.m. Centrum miasta leży na wysokości 569 m n.p.m., a dzielnica Oravice, oddalona 22 km od Tvrdošína na wysokości 789 m n.p.m.